در چند روز گذشته، رسانه‌های ایران گزارش دادند که جمهوری اسلامی ایران از پادشاهی عربستان سعودی خواسته است به ائتلاف دریایی مشترکی که در حال شکل‌گیری است بپیوندد. این ائتلاف متشکل از کشورهای خلیج فارس مانند عربستان سعودی خواهد بود و هدف آن، دفاع از امنیت دریایی کشورهای خاورمیانه و همچنین ایجاد تضمین‌های لازم برای امنیت ناوبری بین‌المللی از طریق تمهیدات امنیتی جدید است. این تمهیدات احتمالا متکی بر ارتش‌های کشورهای عضو ائتلاف پیشنهادی خواهد بود، نه ائتلاف‌های نظامی فرامنطقه‌ای مستقر در عرصه امنیتی منطقه.

ایران برای تشکیل ائتلاف دریایی سه جانبه با مشارکت روسیه و چین بارها تلاش کرده است. دعوت از پادشاهی عربستان سعودی در زمانی است که این دو کشور پرنفوذ و مهم در منطقه، در پی توافق از سرگیری روابط که در پکن امضا شد، در مسیر احیای مناسبات دیپلماتیک حرکت می‌کنند.

طبیعی است که قدرت‌های منطقه‌ای اثرگذار بر موضوع‌های منطقه‌ای و همچنین مایل به دفاع از امنیت و ثبات در منطقه به تلاش‌های جمعی برای دفاع از عرصه امنیتی منطقه باور داشته باشند. این امر بی‌وقفه تداوم خواهد یافت، تا زمانی که کشورهای خواهان چنین تلاش‌هایی اصول حاکمیت ملی، وحدت، تمامیت ارضی، و حسن هم‌جواری را رعایت کنند.

به این موضوع باید اصول مداخله نکردن در امور داخلی کشورهای مستقل، حل‌وفصل مناقشه‌های غیرگسترده مطابق با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد، و همچنین توافق‌های امضاشده را نیز افزود که دهه‌هاست همچنان حل‌نشده باقی مانده است.

افزون بر این، کشورهای عضو این ائتلاف پیشنهادی باید پروژه‌های ویرانگر خود را که موجب نگرانی و سوءظن در خصوص نیت آن‌ها از مشارکت در تلاش‌های امنیتی جمعی می‌شود کنار بگذارند. زمانی که همه این موارد محقق شد، آنگاه کشورهای منطقه می‌توانند تمهیدات امنیتی منطقه‌ای را به کار گیرند.

پیامدهای بحران اعتماد، که در دهه‌های متمادی میان چند کشور در ائتلاف پیشنهادی روی هم انباشته شده است، در عمل مانعی بر سر راه تحقق این معادله و تمهیدات امنیتی جدید است. این بحران به‌علت مواضع و رفتارهایی به وجود آمده است که موجب تضعیف صلح و امنیت در منطقه‌ شده است.

این امر به سهم خود موجب دامن زدن به مناقشات و تشدید تنش‌ها در خاورمیانه شده است و به همین علت، موجب افزایش شکاف‌ها شده است. همین موضوع سبب شد عربستان سعودی و ایران– دو کشور پرنفوذ و مهم در منطقه‌ که اثر زیادی بر موضوع‌های منطقه‌ای دارند– از یکدیگر دور شوند و بحران میان آن‌ها پیچیده‌تر شود.

با این همه، این بحران در حال فروکش کردن است و هر دو کشور پس از امضای توافق ازسرگیری روابط، که موجب احیای مناسبات دیپلماتیک بین آنان شده است، اقدام‌هایی را برای اعتمادسازی آغاز کرده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران از پیامدهای نقض مفاد توافق امضاشده با عربستان سعودی با میانجیگری چین آگاه است. رهبر جمهوری اسلامی ایران به صدا و سیمای این کشور دستور داد تا هرگونه پوشش منفی، نظر اهانت‌آمیز، و انتقاد علیه پادشاهی عربستان سعودی را متوقف کند.

با این حال، پس از امضای توافق، برخی محتوای منفی در رسانه‌های ایرانی علیه پادشاهی عربستان سعودی دیده شد که ناقض اصول مداخله نکردن در امور داخلی کشورها و حفاظت از حاکمیت آن‌ها به شمار می‌رود.

رسانه‌های ایرانی پس از آنکه متوجه شدند که این موضوع تا چه حد ممکن است روی اقدام‌های صورت‌گرفته در این مرحله اثر منفی بگذارد، به‌سرعت آن محتوا را حذف کردند.

در هفته‌های اخیر دیده شد که رسانه‌های ایران به استفاده از زبان پیشین خود رو آورده‌اند و روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های وابسته به رژیم ایران، از قبیل خبرگزاری‌های تسنیم و فارس و مهر، انتقادها و اهانت‌هایی را متوجه پادشاهی عربستان سعودی کرده‌اند.

در واقع، از سرگیری انتقادها به پادشاهی عربستان سعودی به اقدام در راه اعتمادسازی و همچنین به روند از بین رفتن تردیدهای عربستان سعودی در خصوص نیات و جهت‌گیری‌های ایران در روابط خارجی خدشه وارد می‌کند. استفاده از چنین زبانی روی تمایل پادشاهی عربستان به ایجاد همکاری بیشتر و مشارکت در عرصه‌های امنیتی و تجاری گوناگون با ایران اثر منفی خواهد گذاشت.

عربستان سعودی همچنان اقدام‌های خود برای اعتمادسازی را پیگیری می‌کند و فرایند رسمی ازسرگیری روابط دیپلماتیک را ادامه می‌دهد. از آن جمله است دعوت ملک سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی از ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، برای دیدار از پادشاهی عربستان سعودی، و همچنین دیدار وزیر امور خارجه عربستان سعودی از تهران.

سفارتخانه‌های دو کشور نیز فعالیت خود را از سر می‌گیرند. همه این اقدام‌ها به این علت است که پادشاهی عربستان سعودی مایل به ارتقای روابط است و نگاهش معطوف به آینده‌ای است که در آن امید به موفقیت‌های بزرگ است و هر دو ملت متقابلا از آن نفع خواهند بود.

در پایان، باید گفت که تداوم مداخله در امور داخلی کشورها- که نه‌تنها طبق توافق امضاشده در پکن، بلکه بر پایه قطعنامه‌های سازمان ملل متحد نیز ممنوع است- با مفاد توافق‌نامه و همچنین دستورالعمل‌های جدیدی که در چند روز گذشته رهبر جمهوری اسلامی ایران درباره سیاست خارجی این کشور تعیین کرد مغایرت دارد.

این امر، افزون بر تکرار اظهارات محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه سابق ایران، است که در توییتی یادآوری کرده بود که در سیاست خارجی بازی همه-یا-هیچ وجود ندارد و این بدان معناست که به‌جای تامین منافع صرفا یک طرف خاص، همه طرف‌ها می‌توانند نفع ببرند و منافعشان تامین شود.

فرصت‌های عمده و منافع مشترک در انتظار دو کشور است و این امر مستلزم اقدام‌های بیشتر برای ایجاد و حفظ اعتماد است، نه تضعیف یا دشوارتر کردن آن.